فرضیه و محور اصلی این مقاله مبتنی بر آنست که تحولات سیاسی - اقتصادی در شکوفایی فرهنگی - هنری این دوره بسیار موثر بوده و در حقیقت "اعتبار فرهنگی - هنری" این دوره نتیجه و برآمد اعتبار "سیاسی - اقتصادی" آن بوده است کارگاه هنری سلطان حسین بایقرا خلاصه و فشرده بالندگی های فرهنگی - هنری ادوار پیشین بوده که تحت سایه او و مشاور بزرگش میر علیشیر نوایی با آگاهی تمام به شکوفایی و اوج کمال رسید و فضایی از تحولات هنری پدید آمد که در قیاس با گذشته، پیشرفته و مترقی بوده است. در این دوره نقاشی که در دوره پیش مکتب هرات فرع بر خطاطی بود، پیش تاخت و با آن هم دوش و هم کنار گردید.

سابقه و هدف: با توجه به این که تا به حال کیفیت کارگاه های برگزار شده در ایران مورد بررسی قرار نگرفته است، پژوهش حاضر، با هدف بررسی کیفیت کارگاه های آشنایی با کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی ایران، طی سال های 1390 و 1391، انجام گرفت.روش بررسی: این مطالعه با رویکرد کیفی و با استفاده از روش نظریه زمینه ای انجام شد. بیست نفر از مدرسین واجد شرایط برای شرکت در مصاحبه های عمیق نیمه ساختار یافته در نظر گرفته شدند که پس از انجام مصاحبه با تعداد 10 نفر از آنها، محقق به اشباع اطلاعاتی در زمینه کیفیت برگزاری این کارگاه ها رسید. مدت هر مصاحبه حدود 60 تا 75 دقیقه بود. در نهایت، عوامل تسهیل کننده و بازدارنده کیفیت کارگاه ها مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: عوامل تسهیل کننده و بازدارنده کیفیت کارگاه ها، در دو سطح فردی و مدیریتی طبقه بندی شدند. سطح فردی، شامل آموزش و انگیزش، و سطح مدیریتی، شامل زمان کارگاه، مکان کارگاه، تجهیزات کارگاه، تعداد کارگاه ها و نحوه اطلاع رسانی کارگاه بود.نتیجه گیری: به نظر می رسد عوامل فردی و مدیریتی در تسهیل و بازدارندگی کیفیت کارگاه های آشنایی با کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی ایران دارای نقش می باشند. از این رو، بررسی تاثیر تجربی آنها در مطالعات آینده توصیه می شود.

شمایل امپراتوران مغول در مجموعۀ شمایل نگاری ها، به عنوان هستۀ اصلی و بخش عمده ای از هنر تصویری هند، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده؛ درواقع علاقۀ شاهان گورکانی به شکوه و جلال نقشی تعیین کننده در سرنوشت این شمایل ها داشته است، تا آنجا که نفوذ و حمایت آنان بر هنر تصویری، که اساساً یک هنر درباری بوده، موجب گردید تا هنرمندان، عظمت زندگی دربار را به شکل واقع گرایانه ای به نمایش درآورند و در این تصویرگریِ شاهانه، امپراتوران را آراسته به انواع زیورآلات نشان دهند. لذا، در این پژوهش برآنیم با مطالعۀ تبار زیورآلات شان در شمایل سلطنتی بر مبنای نظریۀ تبارشناسی میشل فوکو، به مؤلفه های شکل دهندۀ آن بپردازیم. هدف این پژوهش، شناسایی تبار و مؤلفه های اثرگذار در فرآیند شکل گیری زیورآلات سلطنتی و جایگاه آنها در بیان اقتدار و عظمت سلسلۀ گورکانی به رقبای شان، به استناد هنر تصویری بوده است، زیرا، تبارشناسی توانسته با کنار زدن وجه ثابت مفهوم زیورآلات گورکانی، از زوایۀ دید دقیق تری به آن بنگرد و فرآیند شکل گیری زیورآلات را در طول تاریخ شرح دهد. سؤال این است که شکل گیری و موجودیت یافتن زیورآلات پادشاهان مغول، از بابر تا اورنگ زیب، به روایت شمایل های سلطنتی متأثر از چه شرایطی بوده است؟ روش پژوهش حاضر بنیادین بوده که به صورت کیفی و به روش توصیفی- تحلیلی، بر مبنای رویکرد تبارشناسی فوکویی و گردآوری اطلاعات کتابخانه ای انجام گرفته است. یافته های پژوهش بیان می کنند، زیورآلاتِ پُرکاربرد، تبار واحد نداشته بلکه در گذر زمان و متأثر از عوامل تاریخی- اجتماعی تغییر کرده اند. هنرمندان نیز بدون در نظر گرفتن خاستگاه آنها که متأثر از فرهنگ هندو، ایرانی- اسلامی و اروپایی بوده، آن را جزء جدانشدنی از شمایل ها دانسته اند که فراتر از جنبۀ زینتی، نمادی از شخصیت اجتماعی خاندان سلطنتی و برای بیان قدرت سلسلۀ گورکانی کاربرد داشته اند، زیرا مغولان کبیر، به عنوان یکی از ثروتمندترین امپراتوری ها، بر این باور بودند که برای بیان اعتبار سلسلۀ گورکانی باید گنجِ خود را به خود بیاویزند. لذا هنرمندان نیز به تأسی از آنان، در شمایل های سلطنتی، منشأ قدرت را در نشان دادن هر چه باشکوه تر امپراتورانِ مغول آراسته در انواع زیورآلات دانسته اند.

دانسته های موجود درباره زنان جامعه سلوکی، ناقص و پراکنده است و حتی در خصوص زنان سطوح مختلف این جامعه به یک اندازه نیست. با این حال، به نظر می رسد که زنان خاندان سلطنتی در این دوره شناخته ترند و آثار برجای مانده، آگاهی هایی درباره آنان ارایه می دهد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از منابع تاریخی و شواهد باستان شناختی موجود از جمله سکه، کتیبه، مهر و اثر مهر، به بررسی جایگاه و وضعیت زنان خاندان سلطنتی در دوره سلوکیان پرداخته است. هدف از این پژوهش، بررسی جایگاه زنان سلطنتی در دوره سلوکیان و حضور آنان در عرصه های سیاسی، اقتصادی، مذهبی و اجتماعی است. مطالعات انجام شده نشان داد که تعدادی از زنان خاندان سلطنتی در عرصه های مختلف بسیار قدرتمند ظاهر شده اند. تجهیز و هدایت سپاه در مواقع ضروری، اداره کشور در کنار فرزند در مقام نایب السلطنه و، یا تکیه زدن بر تخت سلطنت، برخی از فعالیت های آنان در این دوره است. پرستش و نام گذاری شهرها به نام زنان نامدار این دوره همچون آپامه، استراتونیکه و لایودیسه و درج تصویر آنان به تنهایی و، یا در کنار شاهان بر روی سکه و مهرها، نشان دهنده جایگاه زن درباری در این دوره است.

آنچه از احوال شاهزاده ابوالفتح سلطان ابراهیم میرزا در آثار و متون تاریخی دوره صفوی به جای مانده، بیانگر نفوذ سیاسی و اجتماعی آن شاهزاده نامدار قرن دهم هجری قمری در عرصه سیاسی و گرایش به هنر دوستی وی می باشد.موجودیت کتابخانه های سلطنتی و شاهزادگان در طول حیات علمی ایران و تمدن اسلامی بیانگر توجه جامعه سیاسی ایران به رشد آثار پژوهشی و هنری در طول قرون محسوب می شود. در این مقاله با کنجکاوی و دقت از میان متون به بررسی زندگی شاهزاده ابوالفتح سلطان ابراهیم میرزا و نقش و موجودیت کتابخانه وی توجه شده و ضمن بررسی مجموعه آن، کارکنان کتابخانه، و مجامع موجود در این کتابخانه مورد ارزیابی قرار گرفته است. در نهایت، با شهادت شاهزاده صفوی به سبب تنش های سیاسی در جامعه، این کتابخانه نیز از میان می رود.

این مقاله کندو کاوی است برای یافتن و باز نمودن جنبه های گوناگون نظام آموزشی استاد – شاگردی در نقاشی دوره قاجار و تبدیل آن به نظام آموزشی آکادمیک یا مدرسه ای و همگانی شدن این نظام، فرضیه اصلی این مقاله هم بر این محور استوار است که تبدیل این دو نظام به یکدیگر و جایگزینی دومی به جای اولی، بر اثر فراهم آمدن اسباب و امکاناتی میسر شد که از ارتباط ایران با غرب فراز آمد و در حقیقت این تحول بازتابی سر راست از تعامل هنری بین ایران و اروپا بود و گر چه این تعامل از روزگار صفویان پدیدار شد ولی در دوره قاجار از همه جهت نفوذ و تاثیری چشمگیر بر جای گذارد. گفتنی است که این تبدیل و تبدل با حمایت دربار صورت گرفت و در حقیقت تحولی از فراز بود نه از فرود؛ ولی عوامل "فرود" و فرودست جامعه بیشترین بهره را از آن گرفت.  

خزانه های آنها جمع آوری می شد. در همین راستا، تشکیلات نسبتا منظمی برای حفظ و نگهداری این گنجینه ها در این دربارها به وجود می آمد؛ که درون این تشکیلات، کارگاه هایی برای ساخت و پرداخت جواهرات تازه برپا می شد. در دوران صفویه، علاقه پادشاهان این سلسله به داشتن درباری باشکوه و عظیم موجب شده بود مجموعه ای از بهترین نفایس و جواهرات در دربار جمع آوری شود. در این دوره، تشکیلات منظمی برای حفظ، نگهداری، تهیه و ساخت جواهرات در دربار ایجاد شد که در منابع این دوره، اطلاعات ارزشمندی درباره عملکرد این تشکیلات و مناصب مرتبط با آن یافت می شود. در مقاله حاضر، تلاش شده است تا با مطالعه اسناد مجموعه توپقاپی سرای و منابع موجود، به بررسی تشکیلات اداری جواهرات سلطنتی و مناصب مرتبط با ساخت این مجموعه پرداخته شود. روش تحقیق در این مقاله، بر پایه مطالعات کتابخانه ای و تطبیق و تحلیل منابع موجود، به خصوص منابع اصلی است. در این تحقیق تاریخی، پس از جمع آوری اطلاعات لازم، به سازماندهی اطلاعات و تجزیه و تحلیل و سرانجام استنتاج آنها پرداخته شده است.